‘Groen moet eigenlijk een nutsvoorziening worden.’

Stranden, bossen en parken zijn binnen handbereik en ook duurzaamheid staat hoog op de agenda: Almere is een groene stad. Niet voor niets werd de stad in 2021 uitgeroepen tot groenste, grote stad van Nederland. Maar het kan altijd beter, vindt lector Dinand Ekkel. Om de gezondheid en het welzijn van inwoners te verbeteren moet niet alleen de kwantiteit, maar ook de kwaliteit van het groen optimaal worden benut. ‘Groen moet eigenlijk een nutsvoorziening worden.’

Gediagnostiseerd werd hij nooit, maar Dinand Ekkel denkt wel eens dat hij ADHD heeft. Naar de visjes, het water en de groene planten: als kind kon hij uren naar een aquarium kijken. En buitenspelen natuurlijk. Wandelen in het bos, poolstokspringen of rondlopen op de melkveeboerderij van de vader van zijn vriend. Het maakte hem rustig. ‘Ik zocht altijd de natuur op, en nog steeds. De enige reden die mij nu binnen houdt, is hooikoorts.’   

Een logische vervolgstap was de studie in de Zoötechniek in Wageningen. Hierna promoveerde hij in 1996 aan de Universiteit van Utrecht, waar hij onderzoek deed naar de interactie tussen dieren en hun omgeving. Sinds 2011 is Dinand lector aan de Aeres Hogeschool in Almere en bestudeert hij de interactie tussen de mens en de stedelijke omgeving.

Uit onderzoek blijkt dat hoe groter het contrast is tussen de huidige omgeving en de omgeving waar het dier evolutionair gezien in thuishoort, hoe groter de gezondheidsproblemen zijn. ‘Bij mensen is dit net zo. Steden blinken immers niet uit in natuur, maar in beton, infrastructuur en wegen, en dat is niet goed voor mensen. Het past niet bij hoe wij zijn Het past niet bij ons DNA,’ vertelt hij. ‘Vroeger wisten we in een halfopen landschap voedsel te vinden, te jagen, te schuilen en te settelen, en ons te verplaatsen. Als je je niet verhield tot die natuur dan stierf je voordat je jezelf voort kon planten. Je moest je dus wel verbonden zijn met de natuur. Dus die verbondenheid is ingebakken in ons DNA.’

Mensen weten inmiddels wel dat groen belangrijk is, daar zijn talloze onderzoeken naar gedaan. Het dempt de hitte, draagt bij aan een betere luchtkwaliteit en een sterkere weerstand. En zelfs aan een betere darmgezondheid, blijkt uit een van de laatste studies. Maar hoe kunnen we het groen dat er is en nog moet komen optimaal benutten, zodat de mens zich thuis voelt? Dat het uitdaagt om meer buiten te zijn, actiever te worden en meer verbinding te creëren? Daar doet de lector momenteel onderzoek naar.

In 2021 werd Almere uitgroepen tot de groenste, grote stad van Nederland, en in het jaar daarop behaalden ze de tweede plaats. Ja, het gaat goed in Almere, beaamt Dinand. Toch moet er beter worden nagedacht over het groen in de stad, vooral nu de woonkernen steeds meer naar elkaar toe groeien. ‘Veel van het groen is om esthetische redenen geplaatst: om het voor mensen die in Amsterdam op een flatje zaten aantrekkelijker te maken om zich in Almere te vestigen. Er is niet altijd nagedacht over alle positieve effecten die het groen kan hebben.’

Neem bijvoorbeeld een park of bos dat ook ouderen uitnodigt om een ommetje van vijfduizend meter te maken. Of een speelgelegenheid in het bos waar kinderen kunnen rennen, rollen en vallen, met hun voeten in de aarde kunnen lopen en planten kunnen plukken. Dat is beter dan een ouderwetse schommel en glijbaan op een grasveld, beter dan sporten in een sporthal. ‘Daar bewegen kinderen minder creatief en ontdekken ze minder, met als gevolg dat hun motorieke vaardigheden minder worden ontwikkeld. En dat kan weer voor blessures en obesitas zorgen.’

Naast zijn functie als lector is Dinand Ekkel ook de teamleider van het Team Praktijkgericht Onderzoek in Almere. Samen met de Gemeente Almere werkt hij aan het project ‘Excellente groene en gezonde leefomgeving’ dat op drie plekken in Almere wordt uitgevoerd. Dat is een combinatie van uitvoering en onderzoek. Zo worden speelplekken voor kinderen niet alleen groener, veelzijdiger en anders ingericht; er wordt ook gekeken of het daadwerkelijk invloed heeft op hun welzijn. Dinand verwacht van wel. ‘Uit onderzoek blijkt dat kinderen op groene speelpleinen socialer zijn. Er wordt minder gepest en ze zijn vriendelijker tegen elkaar. En uit weer een ander onderzoek blijkt dat mensen in een park behulpzamer zijn. De onderzoekers hebben dat gemeten door steeds een handschoen te laten vallen bij de in- en uitgang. Wat bleek? Bezoekers die net uit het park kwamen, raapten het vaker op, met vaak een praatje als gevolg.’

Het klinkt als muziek in de oren: creatief omgaan met de groene ruimte zodat het zoveel mogelijk wordt benut. Toch kan het ook spanning opleveren met de bewoners. ‘Mensen die een grasveld voor de deur hebben, zitten misschien helemaal niet te wachten op meer mogelijkheden, want dan krijgen ze meer mensen voor de deur. En ouders willen toch vaak, op basis van ervaring, een schommel op een speelveld. Dan moet je mensen dus met wetenschappelijk bewijs overtuigen. Gelukkig staan de meeste bewoners daar ook voor open.’

De onderzoeker kent ook nog een ‘leuk onderzoekje’ waaruit blijkt dat groen invloed heeft op de sociale cohesie. Dertig jaar geleden werd er in Detroit (Amerika) research gedaan naar de verschillen tussen flats met daaromheen veel en weinig bomen. Hiervoor werden mensen die op de tweede verdieping woonden gevraagd naar hoeveel buren ze kenden op de eerste en de derde verdieping. ‘Je raadt het al: mensen die in een groene omgeving woonden, konden veel meer namen noemen,’ zegt Dinand geamuseerd. ‘Hoe dat komt is en beetje gissen, maar persoonlijk denk ik dat ze vaker en langer buiten zijn als de bomen een verkoelend effect hebben. Vervolgens raken ze vaker met elkaar aan de praat.’

En natuurlijk voert hij ook vele gesprekken door het hele land. Laatst moest hij ineens denken aan wat een ambtenaar in Zoetermeer hem jaren terug vertelde tijdens een presentatie: dat groen eigenlijk een nutsvoorziening moet worden, net als water, elektriciteit en gas zijn. ‘Zodat je zodra je het huis uitloopt op de één of andere manier direct verbonden bent. Bijvoorbeeld door een groene plant tegen de gevel of groene daken. Op die manier hoef je niet pal naast een park te wonen om connected te zijn met het groen.’