Het Oranje Huis

In het begin hield Vanessa zich stil als James een woedeaanval had. ‘Door jou voel ik me zo’, zei haar ex-vriend vaak. Zo vaak dat Vanessa het begon te geloven. Ze bood dan maar haar excuses aan. Maar hoe langer de relatie duurde hoe vaker de ruzies fysiek werden. Vanessa begon van zich af te bijten, tot grote ergenis van James. ‘Op een gegeven moment begon ik terug te slaan. Ik schrok daar enorm van. Dat had ik niet van mezelf verwacht,’ begint ze haar verhaal.

Eén moment staat nog in Vanessa’s geheugen gegrift. Tijdens een ruzie in de auto deed James de deur op slot, waardoor Vanessa er niet meer uit kon komen. Meerdere keren vroeg ze of ze eruit mocht, maar James bleef weigeren. Hierop verwondde hij zichzelf met een scherp voorwerp. Overal lag bloed. Vanessa wist zich geen raad. ‘Moest ik blijven en hem helpen of moest ik gewoon weggaan?’ vroeg Vanessa, die op dat moment zwanger was van hun dochtertje, zich af.

'Het ene moment haalde hij het beste in me naar boven, het andere moment het slechtste.’

Hoewel ze bang was dat hij zichzelf of haar wat zou aandoen, bleef Vanessa toch bij haar vriend, zelfs na een verhoor door de politie. ‘Voordat ik mijn ex leerde kennen dacht ik altijd: waarom gaan die vrouwen niet gewoon weg? Maar dat bleek lang niet zo makkelijk; het geweld sloop erin. Het ene moment haalde hij het beste in me naar boven, het andere moment het slechtste.’ Het keerpunt kwam voor Vanessa toen ze met haar dochtertje door de stad liep en haar ex tegenkwam. James dreigde hen wat aan te doen. Hierop werd er direct actie ondernomen. Vanessa en haar kind werden opgevangen in het Oranje Huis, waar vrouwelijke slachtoffers van huiselijk geweld worden ondergebracht.

Het pand ruikt naar hout en verf. Af en toe zien we een vrouw met kleine kinderen door de spiksplinternieuwe gangen naar buiten lopen op weg naar hun nieuwe appartement. Het derde Oranjehuis van de Blijf Groep biedt in totaal twee noodbedden, tien crisisplekken, vijftien begeleid wonen-plekken en ambulante hulp.

Het Oranje Huis in Almere werd in oktober 2017 officieel geopend. Sindsdien zit het steevast vol omdat er door heel Nederland een tekort aan opvangplekken is. Voorafgaand aan de opvang vindt daarom een risicoscreening plaats. Als er sprake is van code rood, zoals bij eer-gerelateerd geweld of geweld in het criminele circuit, gaan alle alarmbellen af. Vrouwen die code rood hebben gekregen, worden opgevangen in geheime opvanglocaties.

Wel kan het zijn dat iemand die code rood heeft een noodbed krijgt in het Oranje Huis, legt projectleider Leonie Hutten uit. ‘Ze worden dan zo snel mogelijk doorgestuurd. Niet alleen om hun eigen veiligheid te garanderen, maar ook die van de bewoners.’

In tegenstelling tot de Blijf van mijn lijf-huizen die eind jaren zeventig werden opgezet, is het pand van het Oranje Huis niet geheim. De formule van wegvluchten en strikte geheimhouding werkte namelijk niet. ‘Eerder haalden we ze op bij de tramhalte en brachten ze naar een geheime opvanglocatie. Maar ondertussen namen ze wel hun mobiele telefoon op als hun partner belde en wist ook de tramchauffeur dat de opvang daar zat,’ zegt Leonie.

Ze voegt toe: ‘Gemiddeld gingen ze zeven keer naar de opvang en weer terug. Ze willen ook niet per se met hun relatie stoppen; ze willen gewoon dat het geweld stopt.’

Het Oranje Huis betrekt ook de ex-partners bij de hulpverlening, mits de cliënt ermee instemt en de veiligheidssituatie dat toelaat. Ook wordt het sociale netwerk van cliënten aangesproken om isolement te voorkomen. Als een vrouw aangeeft de relatie te willen behouden, kijken medewerkers naar een oplossing waar beide partners zich in kunnen vinden. ‘Wederkerig geweld komt het meest voor. Dat betekent dat de vrouw verbaal sterk is, de man dat niet kan winnen en dus fysiek wordt. Natuurlijk keuren we het niet goed, maar het geeft wel inzicht om hier ook met de partner over te praten. In die gesprekken kijken we hoe we dit patroon kunnen doorbreken,’ aldus Nancy Bierenbroodspot, maatschappelijk werkster bij de Blijf Groep.

'De meeste vrouwen kiezen ervoor om zonder partner verder te gaan.'

Toch duurt het gemiddeld vaak vijf jaar voordat de vrouw hulp zoekt. ‘De grootste belemmering voor veel vrouwen is dat ze afhankelijk zijn van hun partner, waardoor ze ook geïsoleerd raken. En als je uit je relatie stapt, wat heb je dan nog? Een relatie die ups en downs kent, is bovendien veel moeilijker om uit te stappen. Zo’n relatie houd je langer vol dan relatie waarin je iedere dag wordt mishandeld,’ vertelt Nancy, die aangeeft dat de meeste vrouwen in de opvang er toch voor kiezen om zonder partner verder te gaan.

Huiselijk geweld komt in alle lagen van de samenleving voor en is niet gebonden aan leeftijd, afkomst of inkomensklasse, benadrukken Leonie en Nancy. De grootste misvatting is dan ook dat geweld binnen gezinnen het meest voorkomt in arme gezinnen of bepaalde culturen. Wel blijkt uit onderzoek dat kinderen van plegers ook eerder in een gewelddadige relatie belanden. Ook Vanessa’s ex-partner heeft in zijn jeugd huiselijk geweld meegemaakt. Het adres van het Oranje Huis is weliswaar niet geheim, wel wordt er alles aan gedaan om de veiligheid van de vrouwen en hun kinderen te waarborgen. Zo is er 24 uur per dag goed getraind personeel, nauw contact met de politie en moet iedere bezoeker zich eerst aanmelden bij de receptie voordat de deur wordt opengedaan. Mannelijke bezoekers mogen over de vloer komen, maar alleen als het van toegevoegde waarde is. Immers, de vrouwen die in het Oranje Huis verblijven zitten daar bijna altijd vanwege een mannelijke pleger.

De woningen bestaan uit driekamerappartementen die omgebouwd kunnen worden tot sociale huurwoningen. Er zijn kinder- en tienerkamers en er is een grote gezamenlijke huiskamer waar gastvrouwen koffie-uurtjes verzorgen. Ook kunnen ze er bijvoorbeeld weerbaarheidstrainingen volgen. Vanessa is erg blij met haar tijdelijke appartement. Ze wandelt vaak buiten, zonder over haar schouder te hoeven kijken. Contact met James heeft ze niet meer.

’Ik heb mijn hele leven omgegooid en ben daar hartstikke blij mee. Langzaamaan word ik steeds meer de oude,’ besluit Vanessa.

De naam van Vanessa is veranderd omwille van haar veiligheid.