aan het woord
Rouw is liefde die nergens naar toe kan, daar moet je ruimte voor maken
Als je dierbare een naaste verliest

Een paar jaar geleden verloor een van mijn beste vriendinnen plotseling een van háár beste vriendinnen. Ineens moest er van alles gebeuren; een begrafenis regelen, haar huis opruimen en al het andere wat bij een sterfgeval komt kijken. Iemand verliezen is misschien wel een van de moeilijkste dingen die je kan overkomen in het leven. De ene dag ben je aan het appen over drama rondom een date, de volgende dag is diegene er niet meer. En niemand van ons lijkt er echt op voorbereid te zijn.
Hoe sta je een dierbare bij die in diepe rouw is? Voor die vraag kwam ik te staan. Ik wilde mijn bestie steunen, er op alle mogelijke manieren voor haar zijn, maar ik had zelf nog nooit zoiets meegemaakt. Dus ik begon waar ik vaak begin als ik iets niet weet: lezen. Ik las artikelen en boeken over wat rouw met je doet en hoe je er mee om kan gaan. En het allerbelangrijkste voor mij: hoe je een rouwende vriendin kan steunen. Ik wilde niet alleen proberen te begrijpen waar ze doorheen ging, maar ik wilde ook ‘iets’ doen. Ik voelde me machteloos en ik kon haar verdriet op geen enkele manier wegnemen. Sterker nog, dat moest ik ook niet willen.
Al lezende leerde ik dat er heel veel verschillende meningen zijn over wat je kan doen voor een nabestaande. Waar iedereen het wel over eens lijkt te zijn: rouw ziet er bij iedereen anders uit en het belangrijkst is om te kijken waar de behoeften liggen. De eerste periode na het overlijden is het drukst. Iedereen biedt hulp aan, vraagt ernaar, wil er zijn. Dan kan je bijvoorbeeld een buffer zijn door wat taken over te nemen, zoals het adres geven aan mensen die bloemen willen sturen (overleg wel altijd of jij dat mag doen). Volgens een paar artikelen kon ik het beste concreet zijn in mijn steun. ‘Zal ik je morgen wat boodschappen brengen?’ of ‘Ik heb extra eten gemaakt, dat wil ik langsbrengen maar je hoeft niets meer te doen dan het aan nemen’. Natuurlijk wil je zeggen ‘je mag me altijd bellen’, maar het hoofd is zo vol op zo’n moment dat dit een veel te moeilijke taak kan zijn. Ik appte mijn vriendin praktische dingen of af en toe ‘Ik denk aan je’ en ‘Ik ben er voor je’, maar altijd met de toevoeging ‘hier hoef je niet op te reageren’. Er moet al zoveel beantwoord en geregeld worden dat je niet een extra taak wilt creëren in je poging tot steun.
En nadat alles geregeld is komt de stilte. Ik las dat ik die stilte niet moest laten gebeuren. Ik stuurde pas een maand na het overlijden bloemen naar mijn vriendin – zo hielden de bloemen niet ineens op. Ik bleef de naam van haar dierbare regelmatig noemen want daar moet je niet bang voor zijn. Mensen in rouw zijn eerder bang dat diegene vergeten zal worden. Natuurlijk geldt dit niet voor iedereen dus check of degene die je steunt het fijn vindt. Met dezelfde gedachte zette ik ook de verjaardag en overlijdensdatum in mijn agenda. Ieder jaar sta ik er samen met mijn vriendin bij stil. Rouw gaat immers nooit helemaal weg, dus waarom zou de steun dan ophouden? Daar had ik eerder nog nooit bij stil gestaan.
Het duurde lang voordat ik weer een beetje kon leunen op mijn vriendin, maar dat nam ik haar nooit kwalijk. Ik begreep hoe groot het verlies was en dat het de ruimte nodig had. Het ging niet over mij. Geduld is je beste vriend als het gaat om steun geven en dat kan er op veel verschillende manieren uitzien. Ik denk dat er wel een jaar overheen ging voordat ik over mijn eigen problemen durfde te beginnen, terwijl mijn bestie mij aanmoedigde dat het best kon. Ik wist ook niet altijd het perfecte te zeggen of te doen, maar ik begrijp nu dat mijn best doen al de wereld betekende.
Eigenlijk praten mijn bestie en ik nog steeds wel eens over de vriendin die zij verloor. We bespreken de eigenschappen van haar die zo leuk waren, ik uit wel eens hoe jammer ik het vind dat we elkaar niet beter hebben leren kennen toen ze nog leefde, en we lachen zelfs over de dingen die zij samen hebben meegemaakt. Als mijn vriendin weer verdriet voelt, ben ik daar om naast haar te staan– het is nooit ‘allang geleden’ en dat zal het ook nooit worden. En mijn vriendin is nooit meer dezelfde geworden als daarvoor, maar ook voor haar nieuwe zelf heb ik een overvloed aan liefde – misschien zelfs wel meer. Omdat ze uit elkaar durfde te vallen, me toestond er voor haar te zijn, me buitensloot wanneer ze dat niet kon, zich groothield, afleiding zocht en er weer inzonk. Alle facetten van rouw mochten bestaan, en ik denk dat dat uiteindelijk de beste manier is waarop je iemand kan steunen. Rouw is immers liefde die nergens naartoe kan – daar moet ruimte voor gemaakt worden.