Het voedselloket

Ze lopen met gebogen schouders, ogen zenuwachtig en kijken naar de grond; Sherida herkent nieuwe klanten altijd direct. Ze schamen zich vaak wanneer ze voor het eerst langskomen bij het VoedselLoket Almere, kortweg VLA. ‘Ik zeg dan dat het iedereen kan overkomen, iedereen kan in financiële nood raken. Daar hoef je je absoluut niet voor te schamen,’ vertelt de goedlachse Sherida, vrijwilliger bij het VoedselLoket, in het pand van de stichting.

De 42-jarige spreekt uit ervaring. Jaren geleden belandde ze zelf in financiële nood na een scheiding. Als fulltime werkende moeder van drie kinderen, waarvan er twee chronisch ziek zijn, had ze het altijd prima gered. Maar door het wegvallen van het inkomen van haar partner en het mislopen van toeslagen stapelden de rekeningen zich in een rap tempo op.

‘Ik herinner mij nog goed dat de fiets van een van mijn kinderen kapot was. Geld voor de bus had ik niet, en zwartrijden kwam niet eens in me op, dus liep ik twee uur heen en twee uur terug om de fiets op te halen. Toen ik thuiskwam waren mijn voeten helemaal kapot,’ zegt Sherida, die door alle stress in een burn-out belandde. ‘Opeens kon ik niks meer, zo moe was ik.’

'Mijn eigen verhaal heeft me gemotiveerd. Ik wilde iets terug doen. En dit werk past bij me.'

Het duurde even voordat Sherida, die van nature optimistisch ingesteld is, durfde toe te geven dat ze hulp nodig had. Bij toeval hoorde ze over VLA. ‘Eerst dacht ik: bestaat dat hier, in Almere? Maar ik besloot mijn schaamte opzij te zetten en gewoon langs te gaan. Het beste besluit ooit. Er ging een wereld voor me open.’

Doordat Sherida ondersteund werd met gratis financieel advies en zelf levensmiddelen, kleding en andere goederen mocht uitkiezen in het warenhuis van VLA, kwam ze langzaam maar zeker weer op eigen benen te staan. Opeens stonden er weer Kellogg’s cornflakes in de kast (‘die kon ik zelf niet veroorloven’) en kregen de kinderen weer wat lekkers. Toen alles weer op de rit was, besloot ze zelf aan de slag te gaan als vrijwilliger bij VLA. ‘Mijn eigen verhaal heeft me gemotiveerd. Ik wilde iets terug doen. En dit werk past bij me.’

Het VoedselLoket Almere (VLA) is dertien jaar geleden ontstaan uit een telefooncirkel die door vrijwilligers van MRKA (Maatschappelijke Relevante Kerken Almere) en het Rode Kruis werd gerund. De vrijwilligers belden bewoners die het moeilijk hadden op om hen te ondersteunen. Omdat er steeds meer hulp gevraagd en geboden werd, breidde de cirkel zich in de loop der jaren uit. Momenteel helpt de stichting elke maand zo’n 1.500 personen, rond de 650 gezinnen in Almere.

In het pand in Almere Haven is een VLA-supermarkt gevestigd, met winkelmandjes, schappen en een kassa. Hier krijgen cliënten een speciale pas met monopolygeld waarmee ze levensmiddelen kunnen ‘kopen’.

Maar vergis je niet, VLA is absoluut geen voedselbank, benadrukt adjunct-directeur Jitske Steendam. ‘Ons doel is om mensen die bij ons aankloppen zo snel mogelijk weer financieel zelfstandig te maken. Het eerste waar je mee begint is het eten. Immers, als je honger hebt kun je niet werken aan je herstel,’ legt ze uit. ‘We werken ook niet met overschotten, zoals de Voedselbank doet, maar zamelen levensmiddelen zelf in door middel van supermarktacties. Als we daarna nog iets tekortkomen, kopen we onze producten zelf in. Klanten kiezen vervolgens zelf hun boodschappen. Heb je macaroni nodig? Dan kun je dat kopen met het budget op de pas.’

Naast de supermarkt beschikt VLA ook over een kledingwinkel voor kinderen en volwassenen, een speelgoed- en huishoudelijke afdeling, een afdeling met meubels en witgoed, een cadeauwinkel, en drie voedseltuinen waarop biologische groente en fruit wordt verbouwd en biedt VLA diensten aan die de klant helpen zijn of haar leven weer op de rails te krijgen. Zo zorgt de stichting ervoor dat de klant een hulpverlener toegewezen krijgt en werkt zij samen met vrijwilligers uit verschillende sectoren die allemaal een eigen expertise hebben.

In totaal werken er zo’n 160 vrijwilligers in de winkel en magazijnen, in de bezorgdienst en op kantoor. Daarnaast heeft VLA een netwerk van 500 vrijwilligers waar incidenteel een beroep op wordt gedaan voor de supermarktacties. ‘Door ons uitgebreide hulpverleningstraject kunnen onze cliënten na gemiddeld 6,5 maand weer op eigen benen staan,’ zegt Jitske, niet zonder trots, tijdens een korte rondleiding door de supermarkt en kledingwinkel.

Ze voegt toe dat hulp van VLA nooit vrijblijvend is: ‘Als iemand weigert met een hulpverlener te werken, maar wel gebruik wil maken van de goederen, nemen we afscheid. Maar mijn ervaring is dat dit amper voorkomt. Iedereen wil tenslotte geholpen worden.’

Een vaste doelgroep heeft VLA niet. Van asielzoekers en werkelozen tot alleenstaande ZZP’ers en tweeverdieners met goede, vaste banen: iedereen kan in financiële nood raken. Want aan de buitenkant zie je vaak niet of iemand in de problemen zit. Zo bezocht Jitske een tijdje terug een gezin dat in een gigantisch huis woonde. Binnen stonden alleen maar twee stoelen en een tv. Alles was al verkocht, behalve het huis zelf.

Dat Nederlanders met een migratie-achtergrond vaker aankloppen bij het VoedselLoket is ook een hardnekkig misverstand. ‘Sommige culturen zie je hier bijvoorbeeld nauwelijks, omdat bij hen familieleden eerder financieel bijspringen. Wel zien we relatief veel alleenstaanden. Misschien omdat de regelgeving voor hen minder gunstig is?’ aldus de adjunct-directeur.

Zijn er nog wel overeenkomsten tussen de verschillende cliënten? Jazeker, knikt ze: ‘Over het algemeen zoeken ze veel te laat hulp.’ De decembermaand roept dubbele gevoelens bij Jitske op. Aan de ene kant wordt ze gelukkig van de vrijgevigheid van Nederlanders. Aan de andere kant maakt de feestmaand haar ook verdrietig. ‘In december krijgen we van alles aangeboden, van kerstpakketten tot zakken kleding, maar de rest van het jaar is het moeilijk om te overleven. Daarom wil ik een oproepje doen: denk ook in de zomermaanden aan ons.’ De stichting heeft het meest behoefte aan houdbare levensmiddelen – ‘Want alles wat we niet krijgen, moet worden gekocht’ -, geld en specialisten. VLA heeft een lijst met vacatures voor mensen die een steentje bij willen dragen. ‘Van tekstschrijvers die persberichten schrijven tot accountants die een begroting kunnen opstellen. Er zit voor iedereen wel wat bij,’ besluit Jitske.