Werkende Moeders

Na de geboorte van haar tweede kind merkt ondernemer Valerie Bos dat haar moederschap praktisch onzichtbaar is. “Een maand of zes na de bevalling word je geacht weer volop mee te draaien. Onmogelijk, je bent niet meer dezelfde als ervoor.” Dus bedacht zij het project Werkende Moeders, sprak er maar liefst 38 en kwam tot het inzicht: “Niet alles wat ik doe hoeft productief en superefficiënt te zijn!”

De levensloop van ondernemer Valerie Bos (30) leest als een feministisch handboek. Op 8-jarige leeftijd is ze de vertegenwoordiger van haar wijk in de kindergemeenteraad. Op de middelbare school, het Montessori Lyceum Flevoland, stampt ze samen met schoolgenoten een schoolkantine uit de grond, want die was er nog niet. Die runt ze dan ook meteen naast het coördineren van de schoolmusical. Met een vader die al tientallen jaren onderneemt, een moeder die haar organisatieskills op haar dochter overbrengt en een oma die op haar tweeënnegentigste nog fulltime werkt als schrijver en theatermaker kan Bos simpelweg niet anders dan zelfstandige worden. Tijd om haar studie aardrijkskunde aan de lerarenopleiding af te maken, had ze simpelweg niet. 

Bos werd geboren in Amsterdam, verhuisde op haar eerste naar Almere, woonde drie jaar in Utrecht, maar ontdekte daar: Almere is de place to be. Een man, twee kinderen en een hypotheek verder is de Almeerse er helemaal in haar nopjes. Terugkeren naar Almere doen meer mensen die ze kent als er eenmaal kinderen zijn: “Het is toch fijn als ze lekker buiten kunnen spelen zoals jijzelf kon toen je klein was. Dat ze naar dezelfde fijne basisschool kunnen als waar je zelf op zat. Almere is gewoon een heel leuke stad.”

Vanuit haar ondernemende inslag, draagt ze zelf haar steentje bij aan de aantrekkelijkheid van haar stad met verschillende projecten. Sommige mensen zouden Valerie Bos voor ze moeder werd een workaholic noemen: “Ik werk altijd, ik vind mijn werk gewoon heel leuk.” Maar tijdens het verlof van haar tweede zwangerschap kijkt ze met iets meer afstand naar haar leven. Ze is dan tien jaar ondernemer en alles gaat op de automatische piloot. “Da’s fijn, maar wil ik over tien jaar en met twee kinderen dit nog steeds in zo’n moordend ritme doen? Met al die grote projecten die ik erbij heb gekregen?” Het zaadje is geplant. Een zaadje dat uiteindelijk zou leiden tot het project Werkende Moeders.

Maar eerst is er nog de bekende roze wolk. Tijdens haar zwangerschap geniet Bos volop van de aandacht die een jongere zwangere vrouw ten deel valt. Zodra de baby er is, gaat alle aandacht uit naar de baby. En dan, na een maand of zes verandert er iets in de houding van de omgeving, merkt Bos: “Die baby boeit niemand dan meer. ‘Wanneer ga je weer werken’, is de standaardvraag. Hop, terug op de arbeidsmarkt is de norm. Zelfs na een maand of drie al wil de overheid dat je alweer gaat werken, terwijl je dan te kampen hebt met een babyritme in de nacht en als je nog borstvoeding geeft dan moet je om de paar uur kolven. Men onderschat hoe zwaar dat eerste jaar is.”

De moeder van twee kids vind dat haar moederschap wordt geacht onzichtbaar te zijn. “Het is iets dat we even erbij doen, naast ons werk. Mensen zeggen: “Wat fijn dat je weer terug bent”, maar ze hebben het over de oude Valerie, die zij die weer terughebben, maar dat klopt niet. Er is een nieuwe versie van mij die aan tafel komt zitten. Een die te kampen heeft met chronisch slaaptekort en bizar genoeg daarop weet te functioneren. Waarom staan we daar niet meer bij stil?” Wanneer ze zelf weer aan het werk gaat, baalt Bos ervan dat ze te laat is op een afspraak, dat ze haar spullen last minute bij elkaar grabbelt en dat haar hoofd nog bij de vaatwasser en het kind is dat ze net heeft afgezet bij de opvang. “Men kijkt mij meewarig aan als ik zeg dat ik om tien uur begin. Tja, ik neem liever iets meer tijd in de ochtend dan dat ik moet gaan haasten. Tegenwoordig noem ik daarom mijn start- en eindtijd.”

Kortom: Bos probeert over te brengen dat ze als persoon is veranderd, dat het moederschap haar heeft veranderd, maar daar wordt lacherig over gedaan. En dat geen particulier probleem; ik zoe het overal om me heen.” Ze komt al snel uit bij de universele vraag waar moeders over de hele wereld en ook in Almere, mee worstelen: Hoe kun je werk, moederschap en een leuk leven combineren?

Ze wil dus iets doen met die nieuwe inslag, maar ze zou zichzelf niet zijn als ze het niet op een ondernemende manier zou doen. Iets dat aan de ene kant laat zien dat je leven door het moederschap onmiskenbaar verandert, maar dat dit niet ten koste hoeft te gaan van het plezier in je werk. “Of je nu schoonmaker, politie-agent of CEO bent, ga voor iets dat niet als een moetje voelt.” Bos moet er niet aan denken dat ze wanneer de kinderen op een zeker moment het huis uit gaan, ze in een zwart gat zou vallen of een identiteitscrisis krijgen. “Sommige vrouwen weten afgezien van de kinderen niet wat ze leuk vinden of waar ze van houden. Dat je naast het moederschap ook nog iemand bent. Het zou mooi zijn als de maatschappij deze twee rollen van ons ook erkent en ziet.”

Dus op een maandag bedenkt Bos een project om Werkende Moeders zichtbaarder te maken en appt ze Beri van Avanti Almere. Op dinsdag zit ze met Beri, die meteen locaties gaat scouten en op woensdag is ze al bezig met moeders regelen voor de fotosessies en de videoreportage: “Zo werk ik het liefst, super efficiënt en productief.”

Maar Bos zou Bos niet zijn als ze niet tot een enorm zelfinzicht was gekomen: “Ja, ik ben met een bord voor mijn kop het project ingerold”, lacht ze. In alle 38 gesprekken met andere werkende moeders in Almere realiseert zij zich dat ze best wat minder productief mag zijn en dat ze dan nog steeds een goede moeder en ondernemer kan zijn. “Ik moet wat vaker zitten en niks doen. Maar ik wil alles op orde hebben, ook het huis en dat gaat gewoon niet meer met twee kleine kinderen.”

Bos geeft een voorbeeld: ze wil ontspullen en de zolder aanpakken. Dat moet dan ook in 1 dag af en first thing in the morning zit Bos op zolder: “Nu realiseer ik me dat het een heel mooie dag was en ik best had kunnen beginnen met een koffietje in de zon.” Hetzelfde met borstvoeding. Dat is voor veel moeders en kinderen een rustmomentje, maar Bos maakt er een militaire operatie van: “Zorgen dat de kolf is opgeladen, dat ik alle spullen heb verzameld en waar ga ik dan precies zitten in plaats van dat ik even echt de rust pak.” Bos is constant bezig met haar productiviteitsladdertje. “Zaten er maar 48 uur in een dag!”

En realiseert zij zich, ze heeft geluk met een schoonmoeder en een vader die veel voor hen opvangt: “Er zijn ook zat moeders zonder partner en zonder sociaal vangnet.”

Of het haar gaat lukken die wijze les in haar leven toe te passen? Dat zal moeten blijken. Haar makke is dat ze naast een baan en twee kinderen ook nog het huis altijd netjes wil hebben, want nu is het altijd een chaos. “Het is een struggle om daar niet teveel tijd aan te verdoen, want er zijn nog zoveel dingen die ik zou willen maken of bedenken. Ik ben een creatief persoon, ik heb weinig geduld voor de rompslomp des levens.”